سلوک با کتاب، جلد چهارم ــ سعید عبداللهی
معرفی کتاب جدید
سلوک با کتاب
یادداشت‌برداری از کتاب‌ها
جلد چهارم: ادبیات ــ ۴
*
تألیف: سعید عبداللهی
*
دریافت پی. دی. اف کتاب:
*
جلد چهارم «سلوک با کتاب»، مجموعه یادداشت‌برداری از کتاب‌ها تقدیم می‌شود.
به اهل رمان، ادبیات، شعر، نقد ادبی و تاریخ ایران پیشنهاد می‌شود
چکیده‌های
هدف ادبیات، بابک، جنگ و صلح، طاعون، کوری، خانه ادریسی‌ها، پاییز پدسالار،رئالیسم و ضد رئالیسم در ادبیات، نظری بر رمان، چهار گزارش از تذکرة‌الاولیاء، قصه نو انسان طراز نو، هنر درک زمانه، جامعه‌شناسی ادبیات
را بخوانند.
*
با سپاس و درود
مرداد ۱۴۰۴
مقدمه
[جلد چهارم]
تنها ادبیات آینه‌ی تمام‌نماست؛ روبه‌روی خودمان، روبه‌روی جامعه‌مان، روبه‌روی جهان‌مان.
ادبیات، شکافنده و شناساننده‌ی تفاوت‌های حجیم و عظیم تمایلات و افکار انسان‌ها و نتایج اجتماعیِ آن‌هاست. ادبیات، مادر هنرهاست؛ «هنر» که جامع‌ترین و رساترین معرف انسان و اشیاء است.
هرچه جهان و انسان و روزمره‌ها را تجربه می‌کنیم، بیشتر به ضرورت «ادبیات» برای تغییر اجتماعی و رشد فرهنگی می‌رسیم. روزمره‌ها شتابان می‌گذرند و انسان مدام به افق تغییر چشم دارد. روان‌شناسان ــ به‌خصوص در عصر ارتباطات ــ بسیار تلاش دارند رهنمودهای تغییر و سعادت ترویج کنند. انقلاب‌های سیاسی می‌خواهند تغییرات مطلوب‌شان را بر جامعه حاکم کنند.
باوجود این حجم از تلاش تقدیرآمیز برای بهبود شرایط اجتماعی و فرهنگی، شاهدیم که جهان و انسان عصر ما هنوز تراز نیازمندی‌های روحی و روانی و اجتماعی‌اش نیست و به مداری نسبی از استغنای مطلوب نرسیده است. فراتر از آرامش و غنای فردی، هنوز با جوامعی بحران‌زده مواجهیم که چالش و تلاطم را به درون خانه‌ها، ضمیرها و زندگی‌ها سوق می‌دهد.
نیتجه‌ی این اشاره‌ها و یادآوری‌ها این است که جامعه‌ی انسانی گرفتار کمبود «فرهنگ‌سازی» در مناسبات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است. این فرهنگ‌سازی چگونه صورت می‌پذیرد؟
«اندیشیدن» یعنی خطر کردن. جامعه‌ی جهانی به‌طور عام و جامعه‌ی ما به‌طور خاص، پذیرش «خطر کردن» برای اندیشیدن را کم دارد. موانع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به‌شیوه‌های گوناگون ــ به‌ویژه از جانب کانون‌های قدرت و ثروت ــ نگذاشته‌اند «تفکر» و «فرهنگ» به جریان سیال حیات انسان اجتماعی تبدیل شود. این تبدیل یعنی خطر کردن با توسل به اندیشیدن، مانعی قوی از میلیون‌ها انسان اندیشمند را در برابر سلطه‌گریِ ایدئولوژیک، سیاسی و استثماری، رشد و گسترش می‌دهد.
«اندیشیدن» در راستای تربیت «تفکر» و «فرهنگ»، معبرهایی به‌نام ادبیات و فلسفه نیاز دارد؛ چرا که در میان تمام علوم لازمه‌ی زیست بشر، ادبیات و فلسفه، انسانی‌تر و انسان‌سازتر هستند.
ادبیات در قالب‌ها و موضوعاتی چون رمان، داستان، شعر، نقد ادبی، زبان‌شناسی و پل‌های ارتباطی‌اش با جامعه‌شناسی، فلسفه، موسیقی و سینما گسترده‌ترین رفت‌وآمد را با روح، روان، ضمیر و نهاد بشری برای «فرهنگ‌سازی» دارد؛ فرهنگ‌سازی برای شناخت مفهوم آزادی، برابری، عدالت، نفی استثمار و رشد کیفیِ مناسبات انسانی در حیطه‌های فردی و اجتماعی.
ادبیات از وجود و اندیشه‌ی انسان‌ها و تجربه‌های زندگانی برمی‌آید، آنگاه مفهوم انسان و تاریخ و جامعه را می‌شناساند و گسترده‌ترین دانش‌ها را برای شکوفاییِ استعدادها و تغییرات اجتماعی و سیاسی می‌افشاند، می‌آموزد، می‌پرورد.
ادبیات با رمان، داستان، شعر، نقد و سینما ما را به شناخت انسانیت‌مان دعوت می‌کند. این دعوت در معبر شناخت جامعه و شرکت در تغییر آن تکامل می‌یابد. شناختی که با حضور اجتماعی مدام صیقل می‌خورد، پالایش می‌یابد، غنی و ژرف می‌شود، در ژرفا ریشه‌ها می‌دواند، دوباره به اجتماع بازمی‌گردد و شاخ و برگ می‌گستراند. این‌گونه، جامعه‌ی بشری فرهنگ‌مند می‌شود؛ آنگاه سلطه‌گری، استبداد، استثمار، جهل، فقر و تباهی، مدام عقب‌نشینی می‌کنند و فرهنگ انسانی و فرهنگ آزادی، متضمن بازگشت‌ناپذیری‌اند.
در مجموعه‌ی جلد چهارم «سلوک با کتاب»، کارکردهای گوناگون ادبیات در قالب چندین رمان، نقد و نظر ادبی و جامعه‌شناسی ادبیات، خلاصه‌نویسی شده است. به‌روال سه جلد قبلی، گزین‌جمله‌های تأمل‌برانگیز و گاه نشانی‌دهنده‌ی تجربه‌های تلخ و شیرین تاریخ، زینت‌بخش یادداشت‌برداری‌ها هستند.
در یادداشت از رمان‌ها، سیر حوادث رمان مد نظر نبوده است. هر رمانی سوای توالیِ حوادث و توصیف‌ها، جوهر خود را در مضامین معناساز حوادث و گفت‌وگوها ارائه می‌نماید. یادداشت‌برداری‌ها معرف این مضامین‌اند.
به شاعران، رمان‌نویسان، داستان‌نویسان و به دوست‌داران نقد ادبی پیشنهاد می‌شود یادداشتها از کتاب «رئالیسم و ضد رئالیسم در ادبیات»[ص ۱۰۵] را با حوصله و بادقت بخوانند. در کم‌تر کتاب نقد ادبی سراغ دارم که حکایت تاریخیِ «هنر برای هنر» و مفهوم «رئالیسم» سوای معنی لغوی و تداعیِ ساده‌ی آن، با جزئیات و نمونه‌ها تشریح شده باشد.
آشنایی با «جامعه‌شناسی ادبیات»[ص ۲۱۱] ضرورت شناخت نویسندگان به جزئیات رابطه‌ی متقابل‌شان با جامعه و مخاطبان است.
امید است این مجموعه توانسته باشد مطالعه‌ی چکیده‌ی سیزده کتاب در یک کتاب را برای شما ممکن کرده باشد. امید است این مجموعه توانسته باشد در شناساندن اهمیت نقش ادبیات برای فرهنگ‌سازی پیرامون آزادی، اختیار، انتخاب، برابری و عدالت اجتماعی گام برداشته باشد.
محتوای جلد پنجم این مجموعه در انتهای کتاب معرفی شده است.
رسم‌الخط هر یادداشت‌برداری بر اساس رسم‌الخط همان کتاب است.
س. ع.
۲۱ تیر ۱۴۰۴
برچسب‌ها: فیش‌برداری, کتابخوانی, فرهنگ‌سازی
