تکامل ۸ مارس؛ پیش به سوی عصر خجستهی برابری!
تکامل ۸ مارس؛ پیش به سوی عصر خجستهی برابری!
*
تکامل وقایع و واژهها
وقایع ماندگار و تاریخی، مانند واژهها در مسیر زمان رشد میکنند. چه کسی تصور میکرد واژهی «آزادی» از مبارزات اولیهی بشر برای تأمین مایحتاج زندگی، به مبارزه برای حق تعیین سرنوشت و تعالی اندیشه و روان انسان بالغ شود و عمومیت اجتماعی بیابد؟ واقعهی ۸ مارس هم چنین مسیری را در تکامل معنای مبارزات زنان و خواستههای صنفی، اجتماعی، حقوقی و سیاسیشان طی نموده است.
*
سپیدهدم یک مسیر تا ۸ مارس
روز ۸ مارس ۱۸۵۷ میلادی در شیکاگو و نیویورک، زنان کارگر کارگاههای پارچهبافی و لباسدوزی به خیابانها هجوم آوردند تا «افزایش دستمزد، کاهش ساعت کار و بهبود محیط و شرایط کار» را طلب کنند. این سپیدهدم طلوع مسیر مبارزات نسل به نسل زنان جهان تا هماکنون شد. سرکوب و ضرب و شتم پلیس، اولین پاسخ نظمی استثمارگر بود. زنان در نخستین طلیعهی خروش علیه استثمار، به خواستههایشان نرسیدند؛ اما دانه و بذر رشدیابندهی یک واقعه [روز جهانی زن] تکثیر شد و تکامل تدریجیِ یک آرمان بالنده[آزادی و برابری] در دفتر زمانهها ثبت گردید و تا هماکنون در پیشروی بوده است.
گرامیداشت آن بذری که سال ۱۸۵۷ با رنج و شکنج زنان افشانده شد، سال ۱۹۰۷ با تظاهرات عظیم زنان، به روز ثابت یادآوریِ رهایی از استثمار طبقاتی و جنسی بالغ گشت؛ روزی که نسلهای جدید زنان در طول زمان، آن را رشد داده و از مطالبات صنفی، به خواستههای حقوقی و اجتماعی و سیاسی تکامل بخشیدهاند.
*
۸ مارس؛ یک زنگ بیداری، یک ناقوس هشدار
اینک سالی و روزی نو در نکوداشت «روز جهانی زن» فرامیرسد. نکوداشت یک آرزوی مشترک برای پایان بخشیدن به یک رنج مشترک. روز ۸ مارس، همیشه یک زنگ بیداری توأم با ناقوس هشدار است. یک ایستگاه برای توقف و تفکر: چرا نابرابری؟ چه باید کرد؟ مسؤلیت انسانی و اجتماعیِ ما با توجه به شناخت این مسیر طولانی، چیست؟
*
گره خوردن سرنوشت زنان با سیاست
نخست این ناقوس هشدار را بشنویم که در جامعهیی که برابری زنان و مردان محقق نگشته، دم زدن از آزادی، جز زینت بخشیدن و رنگ و لعاب دادن زنجیرهای نابرابری، سرکوب، تبعیض و بهرهکشی نیست. آزادی، یک جامعیت انسانی و اجتماعیست؛ بیهیچ استثنائی.
بنابراین سرنوشت زنان با سیاست ــ اصلیترین چالش آزادی و برابری و دموکراسی ــ گره خورده است. چرا؟ زیرا عرصهی سیاست، پهناوریِ کشاکش منافع دولتها، قدرتهای سیاسی و کارتلهای اقتصادیست. زیرا یکی از موانع اصلی آزادی و برابری و دموکراسی، سلطهگری و تمامیتخواهیِ دیکتاتوریهاست.
*
۸ مارس؛ مشت افشاگر و روشنگر بر دیوارهای قدرت و استثمار
موارد فوق موانعاند و این موانع همواره ترجیح دادهاند و هنوز برایشان مرجح است که:
دیکتاتوریهای پشتاپشت برای مردمان، تکلیف و سرنوشت تعیین کنند،
ناآگاهی به حقوق بنیادین صنفی، اجتماعی، سیاسی و منشور حقوق بشر استمرار یابد،
فقر، مستمندی و مسکنت، شیرهی جان زنان و مردان را بگیرد تا توان، انرژی، استعداد و فکر آنان را به زنجیر بکشند،
سلطهی مردسالاری و اندیشهی بهرهکشیِ جنسیتی، تضمین تداوم قدرتهای سیاسی و مراکز تصمیمگیری برای چگونگیِ زندگی زنان باشد؛
و با همهی اینها انگیزهی برهم زدن نظم ارتجاعی و استثماری و شورش و قیام و انقلاب را به محاق ببرند و تن دادن ناگزیر به رضا و تسلیم را تحمیل کنند.
چنین است مشخصات دیوارهایی که زنان جهان نسل به نسل و پیوسته در قرنهای متمادی، بر آنها مشت افشاگری و روشنگری کوبیدهاند و میکوبند.
*
۸ مارس؛ زنان و دیکتاتوریها در ایران
طی سدهها و دهههای متمادیِ سلطهی دیکتاتوریها در ایران، دربارها و آپارتاید مذهبی ـ جنسیتی، اصلیترین نقش را در بهپای داشتن دیوار مانع آزادی و برابری و دموکراسی داشته و دارند.
بیشترین ضریب ترک تحصیل بین دختران ایرانی، محصول سلطهی این دیکتاتوریهاست. خشونت نهادینه شده علیه زنان در ایران، باعث ایجاد بحرانیترین وضعیت زیستی و حقوقیِ زنان در جهان شده است. این وضعیت انفجاری، موجب بالاترین رقم خودکشی زنان ایرانی در جهان شده است. هنوز در قرن بیستویکم، تمامیتخواهان مذهبی، به زنان ایران اجازهی برگزاری تجمع مستقل ۸ مارس را نمیدهد. زنان ایران از امتیازات و حقوق برابر با مردان در تمام زمینههای صنفی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی محروم هستند و بالاترین امتیاز ــ و حتا هویت انسانیشان ــ خانهداری، فرزندپروری و همسرداری محسوب میشود!
اینگونه است که تداوم چنین وضعیتی، پرتگاه ارزشهای انسانی و سقوط جلوههای امیدبخش زندگی در پیشگاه زنان و مردان و فرزندان ایرانزمین شده است.
*
با ۸ مارس؛ قدمبهقدم به سوی تشکلگرایی
تحقیقات آموزشی و بررسیهای اجتماعیِ دو دههی اخیر گواهی میدهند که زنان ایران بهدلیل تسلیم نشدن به حاکمیتی زنستیز و قرون وسطایی، به سطح بالایی از آگاهی دست یافتهاند. این سطح از آگاهی و پیشرفت، همواره با بنبستهای تشرع و قانون و دیوارهای سرکوب و استثمار روبهرو میشود و به تغییر کلان اجتماعی و سیاسی نمیانجامد. تداوم این کشاکش همواره به رنج بیشتر زنان از یکطرف و به عزم جزم و ارادهی آنان برای برداشتن دیوارهای بنبست و سرکوب از طرف دیگر منجر شده است.
از اینرو مبارزات زنان ایران از مشروطیت به اینسو، قدمبهقدم به تشکلگرایی صنفی و سپس هدفمندی اجتماعی و سیاسی در نفی دیکتاتوریهای سلطانی، سلطنتی و مذهبی روی آورده است.
*
خجستهباد روز جهانی زن در آستانهی عصر نو
اکنون زنان ایران و جهان از تاریخ وقایعنگاری ۸ مارس گذشتهاند و به تاریخ اندیشندهگی و مسؤلیتپذیری برای پالایش جهان از تفکر جنسیتی بهمثابه ضرورت بنیادین و مبنای تغییر بهجانب آزادی و برابری رسیدهاند. مبارزات و پایداری و روشنگریِ آنان، جهان ما را به سوی عصر خجستهی دگرگونیِ عظیم تاریخی در امر برابری سوق داده است. بهراستی بازندهگان چنین جهش تکاملی، کدامین نهادهای سیاسی ــ عقیدتیِ قدرت و استثمار هستند؟
۱۵ اسفند ۱۴۰۲
*
پیوست -----------------
شمایی از تاریخچهی روز جهانی زن و موقعیت کنونی زنان
روز ۱۹ مارس ۱۹۱۱ شهرهای آلمان، اتریش، سوییس و دانمارک مملو از زنان شد. آنان با نواختن مارش، این شهرها را به لرزه درآوردند و مطالبات زنان در ۸ مارس ۱۸۵۷ را فریاد زدند. این تظاهرات رویدادهای سیاسی و اجتماعی اروپا را تحتالشعاع قرار داد و موجب برگزاری کنفرانسهای متعدد پیرامون مسألهی زنان شد. دو سال طول کشید تا دبیرخانهی بینالمللی زنان ــ یکی از نهادهای انترناسیونال دوم ــ روز ۸ مارس را بهعنوان روز جهانی زن تصویب و اعلام نمود؛ اما هنوز این مراسم و مصوبات آن جهانی نشد.
مبارزات زنان قریب ۶۰ سال با برگزاری تظاهرات و کنفرانسهای متعدد ادامه یافت. این مبارزات از دو جنگ جهانی در ۱۹۱۸ و ۱۹۴۵ هم عبور کردند تا سازمان ملل متحد در سال ۱۹۷۵ روز ۸ مارس را بهعنوان «روز جهانی زن» تصویب کرد. این مصوبه تمام دنیا را مخاطب این روز قرار داد تا هر دولت و ملتی مسؤلیت و نقش خود را برای تحقق آزادی و برابری ایفا نماید.
از سه دههی پیش تا کنون که ارتباطات، شبکهیی جهانی شده، مبارزات زنان نیز شتاب گرفته و همبستگی زنان برای رهایی و برابری، جبههیی به وسعت کرهی زمین را در بر گرفته است. اکنون هزاران تشکل و جامعهی مستقل زنان در برابر دولتها و نهادهای قدرت و استثمار، صفآرایی کرده و به موقعیتهای سیاسی، حقوقی، علمی، فرهنگی، ادبی و تصمیمگیری دست یافتهاند. اکنون زنان، نویددهندهگان تصدی قدرت سیاسی و اجتماعی برای تغییر جهان شدهاند.
برچسبها: ۸ مارس, روز جهانی زن, برابری
